ψυχοτρόπα φάρμακα

Χημικές ουσίες που έχουν την ιδιότητα να επηρεάζουν τις ψυχικές διεργασίες του ανθρώπου και τη συμπεριφορά των ζώων. Πρακτικά πρόκειται για μια μεγάλη κατηγορία ουσιών, με εξαιρετικά ποικίλη χημική δομή, που έχουν την κοινή ιδιότητα πρόσκαιρης μετατροπής του νευροβιοχημικού συστήματος, το οποίο ρυθμίζει τη συνειδητή και μη συνειδητή ψυχική συμπεριφορά του φυσιολογικού ανθρώπου και των ατόμων που πάσχουν από φυσικά νοσήματα, προκαλώντας εκδηλώσεις τόσο ομάδας όσο και ειδικές, τόσο του φυσιολογικού όσο και του παθολογικού ψυχισμού. Σήμερα η χημεία προσφέρει μεγάλη ποικιλία ψυχοτρόπων φαρμάκων, ικανών να μεταβάλουν την ψυχική συμπεριφορά και να προκαλέσουν ψυχική χαλάρωση, διέγερση, ονειρικές ή παραληρηματικές καταστάσεις. Ανάλογα με το εάν καταστέλλουν, διεγείρουν ή εκτρέπουν τις ψυχικές δραστηριότητες διακρίνονται σε: 1) Ψυχοληπτικά φάρμακα: πρόκειται για ουσίες που καταστέλλουν την ψυχική και διανοητική λειτουργία προκαλώντας μείωση της εγρήγορσης, καταστολή της πνευματικής δραστηριότητας, καταπράυνση της συγκινησιακής τάσης. Τα ψυχοκατασταλτικά αυτά φάρμακα είναι περισσότερο γνωστά, αλλά όχι σωστά, ως ηρεμιστικά η αγχολυτικά. Περιλαμβάνουν: τις φαινοθειαζίνες (από τις οποίες εξέχουσα θέση κατέχουν οι προμαζίνες), που συνιστώνται ιδιαίτερα στη θεραπεία της σχιζοφρένιας, των ψυχώσεων του χρόνιου αλκοολισμού ή των τοξικομανιών και εκείνων του γήρατος, αλλά χρησιμεύουν και για να καταπραΰνουν τις οξείες αγχώδεις καταστάσεις φυσιολογικών ατόμων· η μεπροβαμάτη, που δρα αποτελεσματικά στις νευρώσεις αγχώδους τύπου, στις λειτουργικές μυοπάθειες σπαστικού τύπου (μυϊκή υπερτονία, τικ, τρόμος, κινητικές ανησυχίες κ.ά.) και ενισχύει το υπνωτικό αποτέλεσμα άλλων φαρμάκων· τα παράγωγα της διαζεπίνης, οι βενζοδιαζεπίνες, η μεφεναζίνη, τα παράγωγα της ραουβόλφιας, η υδροξυλίνη, η χλωροδιαζεποξίδη κ.ά., που καθένα έχει ιδιότητες και ως εκ τούτου ενδείξεις ειδικές. 2) Ψυχοαναληπτικά φάρμακα, διεγερτικά της εγρήγορσης (ουσίες που ανταγωνίζονται τα υπνωτικά) και της ψυχικής διάθεσης (αντικαταθλιπτικά) που ασκούν διεγερτική δράση, ειδικά στις καταθλιπτικές καταστάσεις, προκαλώντας στο άτομο αίσθημα ευφορίας και ευεξίας (ψυχοτονικές αμίνες, ιπρονιαζίδη κ.ά.). Τα φάρμακα αυτά ενδείκνυνται ειδικά στις καταθλιπτικές ψυχώσεις (τόσο αντιδραστικού χαρακτήρα όσο και ενδογενούς προέλευσης), στη μελαγχολία, στις καταθλίψεις του αλκοολισμού και του παρκινσονισμού, σε ορισμένες διαταραχές της παιδικής συμπεριφοράς· είναι όμως και πολύ επωφελή στην αντιμετώπιση των κοινών περιπτώσεων αδυναμίας, υπνηλίας, κόπωσης φυσιολογικών ατόμων, στα οποία προκαλούν αύξηση της ικανότητας προς εργασία, της πνευματικής απόδοσης και εγρήγορσης κ.ά. 3) Ψυχοδυσληπτικά ή παραισθησιογόνα φάρμακα: στην ομάδα αυτή περιλαμβάνονται τα φάρμακα που εκτρέπουν την ψυχική δραστηριότητα από το φυσιολογικό, προκαλώντας μια παραληρηματική κατάσταση συνοδευόμενη από στρέβλωση της ικανότητας εκτίμησης των πραγματικών αξιών (δρόγες που προκαλούν ψευδαισθήσεις ή παραισθήσεις, ονειρικές ή συγχυτικές καταστάσεις, αποδιοργάνωση της προσωπικότητας). Ψυχοτρόπα φάρμακα ή ψυχοφάρμακα: πείραμα για τον καθορισμό της ηρεμιστικής δράσης ενός σκευάσματος σε ψάρια του είδους betta splendens.